Als tiener stond Lieven De Cauter (64) al op de barricaden. Op de middelbare school voerde hij actie tegen de Chileense dictator Pinochet en deelde hij rode anjers uit voor de onafhankelijkheid van de Portugese kolonie Angola. Later was hij mede-oprichter van het Brussels Tribunal tegen de illegale invasie van Irak en stond hij aan de wieg van het Vlaamse burgerinitiatief Hart boven hard, dat een inclusieve en duurzame samenleving voorstaat. Met als slogan: waar winst het wint van waarde, is verlies het resultaat.
Activisme en wetenschap bijten elkaar niet bij De Cauter, maar gaan hand in hand. Hij is cultuurfilosoof aan de Katholieke Universteit Leuven en werkt sinds 1997 aan de vakgroep architectuur, stedenbouw en ruimtelijke ordening. Zijn laatste boek heet Ending the Anthropocene: essays on activism in the age of collapse (2021), waarin hij zijn licht laat schijnen over activisme.
Met het oog op de klimaatcrisis pleit u voor radicale acties die de samenleving ontwrichten. Hoe ziet dat eruit in uw ogen?
“We zijn ons veel te weinig bewust van de ernst van de situatie. Volgens sommige deskundigen is de opwarming niet eens het meest urgent, maar de afnemende biodiversiteit. We staan voor een alomvattende catastrofe, die tienduizend maal ernstiger is dan de coronacrisis. Ik ben geen bioloog, maar heb genoeg gelezen om te weten dat deze ecologische crisis veel ingrijpender is qua omvang, kosten en mensenlevens. Ik bedoel, zonder natuur zijn we morgen dood. We kunnen geen drie minuten zonder zuurstof. Dat terwijl het Amazonewoud, een van de longen van de wereld, nu meer CO2 begint uit te stoten dan het opneemt. Het is code rood voor de hele planeet.”
Dat vereist dus keiharde maatregelen.
“Ja, vooral ook van de overheid. Hou vliegtuigen aan de grond. Voer rekeningrijden per direct in. Beperk de consumptie van rood vlees. In de coronacrisis hebben we gezien dat we hard kunnen ingrijpen. En dat moet dus allemaal morgen, niet overmorgen.”
Toch blijven de vliegtuigen nu niet aan de grond.
“Nee, de samenleving is nog niet wakker geschud, de urgentie wordt onvoldoende gevoeld. Daar komt bij dat sommige politici bang zijn voor electorale schade. En dan is er nog de economische druk in dit neoliberale tijdperk. We zitten gevangen in de logica van de economische groei. Dat terwijl Thunberg al eerder tegen de VN zei: ‘I don’t want your hope, I want you to panic.’ Maar ook iemand die je niet van fanatiek activisme kunt verdenken, de baas van de VN, Antonio Guterres, zei vorige week: ‘De klimaatinstorting is begonnen.’”
Volgens Bas van den Hurk, de nieuwe voorzitter van het IPCC (Intergovernemental Panel on Climate Change) is het klimaat niet gebaat bij waarschuwingen en doemscenario’s, maar bij het aanreiken van oplossingen.
“Daar ben ik het mee eens, maar zolang mensen de ernst van het probleem ontkennen, is er helemaal geen draagvlak voor oplossingen. Als filosoof zie ik het in eerste instantie als mijn taak om te waarschuwen. Voor de helft van de VS bestaat de opwarming helemaal niet. Deels is het een politieke kwestie, want ook extreemrechts gelooft nog steeds dat de klimaatcrisis fictie is, van Baudet, de Duitse AfD tot het Vlaams Belang.”
Wat vindt u van de dagelijkse bezetting van de snelweg A12 door Extinction Rebellion?
“Ik ben voor harde acties. Al vraag ik me af of het niet beter is om de petroleumindustrie lam te leggen in plaats van een snelweg te bezetten. Als je in Den Haag woont, en je hebt elke dag last van de blokkades…. Je moet als actievoerder uitkijken dat je de bevolking niet van je vervreemdt. In België hebben actievoerders een energiebedrijf geblokkeerd, wat ik prima vind, aangezien deze bedrijven ontzettend vervuilend zijn en gigawinsten maken. Het cynisme van onze captains of industry is shockerend. De nieuwe CEO van Shell zei laatst: ‘Wij gaan olie pompen en nog olie pompen, dat is onze core business.’ Met andere woorden: fuck the world.”
Lieven de Cauter Foto: SG