Judith Cosemans (33) wist al een maand vóór alle ophef, dat haar onderzoek in de prijzen zou vallen. Zij verfijnde in het laboratorium een apparaatje – de onderzoeksgroep van prof. Johan Heemskerk begon zo’n vijftien jaar geleden met de ontwikkeling - dat het risico op trombose kan schatten. Naast de voordelen voor patiënten, zorgt haar vinding ook voor een daling van het aantal benodigde proefdieren. “We hebben geen bloedvaten en ook geen bloed meer van muizen nodig. We kunnen nu het bloed van gezonde proefpersonen en patiënten gebruiken.” In 2011 kreeg zij van het Stimuleringsfonds Alternatieven voor Dierproeven de Willy van Heumenprijs voor dit onderzoek.
Waarom hebben we de afgelopen weken niets over haar onderzoek gehoord, dat net als het pacemaker-onderzoek plaatsvindt binnen Carim, het instituut voor hart- en vaatziekten? Cosemans: “De UM wilde mij niet in de strijd werpen. Men was bang dat de schijn gewekt zou worden dat ik pas ná de commotie voor de prijs was genomineerd. Dat mijn nominatie een charmeoffensief was.”
Snee in vinger
Ze is een onderzoeker in hart en nieren en dat zat er eigenlijk al heel vroeg in. “Ik wilde vroeger als kind al proefjes in het lab doen. Vloeistoffen bij elkaar gooien en dan kijken wat er gebeurde. Maar welke studie je dan moest kiezen? Dat wist ik niet.” Ze schreef zich in voor geneeskunde, maar werd in totaal drie keer uitgeloot. Intussen was ze met biologische gezondheidskunde in Maastricht begonnen. En dat bleek achteraf een gelukkige keuze. “Gaandeweg ontdekte ik door wetenschappelijk stages en gesprekken met vrienden die wel geneeskunde studeerde, dat klinische vraagstukken en onderzoek mij erg aanspreken, maar dat ik niet per se het contact met de patiënt zoek. Ik ben meer geïnteresseerd in de vragen van een arts. Waar loopt hij tegenaan? Mijn werk speelt zich af op het gebied van hart- en vaatziekten. De afgelopen twintig jaar is de behandeling van mensen met een hartaanval sterk verbeterd. Meer mensen overleven door betere medicijnen en betere operatietechnieken. Maar het kan nog beter. De vraag is nu: hoe zorgen we ervoor dat die mensen in goede conditie blijven? We kijken naar de leefstijl: hoe zit het met bewegen, voeding, roken? We kijken naar de verschillen tussen mannen en vrouwen. Dat is echt een hot topic bij de Hartstichting. Ik doe onderzoek naar mechanismen, ik kijk naar invloed van bloedplaatjes op de vaatwand.” Die bloedplaatjes, zo legt ze uit, zorgen er onder andere voor dat een snee in een vinger snel een korstje krijgt. “Een positief effect dus, maar in de vaatwand hebben die bloedplaatjes ook nadelige effecten. Ze zorgen ervoor dat aderverkalking toeneemt door ophoping van vetdeeltjes in de ader. Die ophoping zorgt niet alleen voor een vernauwing van het vat maar veroorzaakt vaak scheurtjes in de vaatwand waardoor de kans op trombose – een bloedstolsel dat zich vormt in het vat - aanzienlijk is.” Door trombose kan een bloedvat helemaal worden afgesloten waardoor een hartinfarct of herseninfarct kan ontstaan.
Het door Cosemans ontwikkelde apparaatje kan zowel de bloedplaatjes als de bloedstolling bekijken terwijl het afgenomen bloed van de patiënt er doorheen spoelt met dezelfde snelheid als in het lichaam. “We bootsen het bloedvat ten dele na.” Met een deel van het prijzengeld (in totaal 15.000 euro) wil ze nu het kastje gebruiksvriendelijker maken zodat de artsen in de kliniek het kunnen gaan gebruiken.
Eigen stem
“Iedereen moet zijn eigen stem vinden, soms is die eigen stem iets anders dan je dacht, zei Jennifer Barnes vorige week tijdens de opening van het academisch jaar. Ik ben hard op weg om mijn eigen stem te vinden. Geen doktersbestaan zoals ik op de middelbare school vermoedde, maar een carrière in de wetenschap.” Cosemans, nu nog universitair docent, zit in de toptalentenklas van de faculteit Health Medicine and Life Sciences en die bereidt voor op een hoogleraarschap. “Je zit samen met mensen op eenzelfde punt in de carrière. Wij krijgen een leiderschaps- en managementcursus. Heel leerzaam en nuttig.”