Nederlandse universiteiten staan niet vooraan bij de sancties tegen Rusland en de steun voor Oekraïne. Het morele kompas van winstbeluste bedrijven als Ikea en McDonalds is scherper afgesteld. Pas nadat deze bedrijven hadden aangekondigd hun activiteiten in Rusland te stoppen en na enige druk vanuit de publieke opinie kwamen ook de universiteiten tot het inzicht dat de banden met Rusland ‘tot nader order’ bevroren moesten worden. Zouden ze in Tomsk al weten dat het ‘TOMA (Tomsk Maastricht) double degree master program’ in de ijskast is gezet?
Een paar jaar geleden vroeg een zeer goed bekendstaande universiteit in Kiev mij te bemiddelen bij een samenwerkingsovereenkomst met de UM. Navraag bij het college van bestuur leerde me dat voor de UM Rusland een strategische prioriteit was en Oekraïne niet. De UM had hiervoor zelfs een taskforce Russia opgericht. De website van deze taskforce is inmiddels uit de lucht.
Zelf ben ik nooit geïnteresseerd geweest in samenwerking met Russische onderzoekers. Samenwerking met onderzoekers die voor elke presentatie toestemming moeten vragen aan de lokale KGB leek mij een te grote inbreuk op de academische vrijheid. Met universiteiten in Kiev en Lviv werk ik wel samen.
Bij de hulp aan Oekraïense vluchtelingen staan de universiteiten ook al niet vooraan. Scholen in het basis- en voortgezet onderwijs nemen Oekraïense vluchtelingenkinderen op in hun klas. Wat doen de universiteiten? Buiten steunbetuigingen vrij weinig. Universiteiten in Oekraïne hebben door de oorlog hun deuren moeten sluiten. Waarom bieden Nederlandse universiteiten niet aan studentvluchtelingen de mogelijkheid aan om hier hun studie af te maken? Onder de vluchtelingen bevinden zich onderzoekers van Oekraïense universiteiten. Waarom die niet de kans gegeven om aan een Nederlandse universiteit aan hun onderzoek te werken?
Ziekenhuizen nemen Oekraïense patiënten op en sturen geld om medicijnen en hulpmiddelen voor Oekraïne te kopen. Dit is maar één voorbeeld uit de vele initiatieven vanuit het bedrijfsleven om Oekraïne te helpen. Daarmee vergeleken steekt de hulp van Nederlandse universiteiten bleekjes af. Oekraïners vechten ook voor onze (academische) vrijheid. Daar zouden de Nederlandse universiteiten best iets meer bij kunnen helpen.
Wim Groot, hoogleraar gezondheidseconomie en hoogleraar evidence based education