“Vanmiddag is er een ‘ophaalsessie’”, zegt Martien Jenneskens half december. Hij is naast ambtelijk secretaris van de examencommissie bij de faculteit psychologie en neurowetenschappen vakbondsfunctionaris van de UM voor de FNV. Die sessie is een fysiek evenement waar leden ideeën kunnen inbrengen voor de FNV-inzet voor de aankomende cao-onderhandelingen, legt Jenneskens uit.
Bij de AOb gaat het er iets anders aan toe, vertelt Ceren Pekdemir, naast AOb-vertegenwoordiger aan de UM is ze universitair docent bij het Maastricht Sustainability Institute. “In december waren er online bijeenkomsten waarbij de leden hun onderwerpen konden aandragen”, zegt Donald Pechler, sectorbestuurder en onderhandelaar van AOb. Hij is bij het Zoominterview met Pekdemir aangesloten. Observant heeft voor dit artikel ook de andere vakbonden benaderd, maar kreeg geen reactie.
Bij alle andere universiteiten doen de vakbonden hetzelfde, waarna van dit alles één gezamenlijke ‘inzetbrief’ wordt gemaakt, een startpunt voor de onderhandelingen met werkgever UNL (Universiteiten van Nederland, voorheen de VSNU). Die brief ligt er dit jaar begin januari al en dat is relatief vroeg: “De onderhandelingen waren vorig jaar pas in mei afgerond”, zegt FNV vakbondsbestuurder Bernard Koekoek. Hij vergezelt Jenneskens bij het interview. “Dit keer willen we het voor de 31e maart klaar hebben.”
In die inzetbrief staat onder meer een loonsverhoging van 14,3 procent. Dat percentage komt niet uit de lucht vallen, legt Pechler uit. “In oktober zijn we erover gaan nadenken; de inflatie was toen 14,3 procent. Onze leden hebben last van de prijsstijgingen, het zijn extreme tijden. We gaan bij de onderhandelingen voor koopkrachtbehoud." Naast de flinke salarisverhoging moeten er meer vaste contracten komen, klinkt het in de brief. Pekdemir: “Universiteiten geven nu vaak flexibele contracten voor structureel werk, ook aan de UM. Daarnaast zijn dat vaak contracten van 0,6 en 0,7 of 0,8 fte, terwijl ze in veel gevallen structureel overwerken. Eigenlijk fulltime-contracten dus, maar die worden niet aangeboden.” Waarom mensen dat toch accepteren? “Omdat ze een passie hebben voor wetenschap en onderwijs.”
Voor zijn rol als vakbondsfunctionaris krijgt Jenneskens 0,4 fte. Hij volgde een interne opleiding en deed examen bij de FNV. Van de universiteit krijgt hij een kantoor en een terugkeergarantie bij zijn oude functie als zijn termijn (twee jaar) afgelopen is. In die twee werkdagen per week voor de vakbond kunnen leden bij hem terecht met vragen over hun rechten en plichten. Jenneskens zoekt het “met plezier” voor hen uit. “Ik heb rechten gestudeerd en ik vind het leuk om in de regeltjes te duiken.” Ook is hij bezig met de oprichting van een bedrijfsledengroep, zodat hij op de hoogte kan blijven van wat er onder de leden speelt.
Pekdemir is als gekozen vakbondsvertegenwoordiger lid van het Lokaal Overleg (LO), het overleg tussen het college van bestuur (werkgever) en werknemersorganisaties. Daar worden onder andere onderwerpen uit de cao besproken die aan de UM verder moeten worden uitgewerkt. “Denk bijvoorbeeld aan medewerkers met een beperking, zij worden niet altijd door de werkgever begrepen. Aan tafel bij het LO kunnen we bespreken hoe er extra voorzieningen getroffen kunnen worden. Ik zie mezelf als spreekbuis voor mensen met problemen, ik kom voor hen op.”
Het aantal vakbondsleden neemt al jaren af, maar de laatste maanden stijgt dat getal weer, zegt Jenneskens. “Het zijn zware tijden, mensen zien nu meer het belang ervan.” Ook bij de AOb was er afgelopen jaar een flinke ledenstijging, meldt Pekdemir. De FNV is naar verluidt de grootste, maar hoeveel leden de FNV aan de UM precies heeft, wil hij om onduidelijke redenen niet zeggen. “Het is beter om dat in het vage te laten.” Ook Pekdemir laat het ledenaantal liever in het midden. Beiden raden een lidmaatschap bij de bond ten zeerste aan. Als je gezamenlijk optrekt kun je simpelweg meer bereiken, klinkt het. Daarnaast vindt Jenneskens het ook een kwestie van solidariteit. “Zij zorgen voor jouw cao. En je kunt onderwerpen aandragen die volgens jou in de onderhandelingen meegenomen moeten worden. Het is je democratisch recht. Bovendien krijg je bij een arbeidsconflict juridische bijstand van de bond.” En een bijkomend voordeel: “De kosten van je lidmaatschap zijn fiscaal aftrekbaar.”