In de weken tussen het openbaar maken van het hoofdlijnenakkoord en de aanstaande bordesscène is er een hoop geschreeuw geweest, veelal voortkomend uit zorgen. Onderzoekers schreeuwen moord en brand over het belang van financiering van wetenschappelijk onderzoek. Schrijvers en andere mensen die actief zijn in de kunst- en cultuursector ageren luid tegen de voorgenomen btw-verhoging. Nou kan ik mezelf als wetenschapper die zorgen heel goed voorstellen. Tegelijkertijd geeft al dit geroep mij een wrang gevoel.
Als je een stem hebt, en vaak ook nog een luidspreker, gebruik die dan om op te komen voor degene die geen stem hebben. Niet om je eigen hachje te redden, maar om aandacht te vragen voor degene die die aandacht verdienen. Als je het nieuws volgt, zou je het niet zeggen, maar het gaat goed in Nederland. Heel goed. Voor de meerderheid van de mensen. Die zouden heel luid moeten roepen om aandacht voor degene waarbij dat niet het geval is. Bij het geroep om geld wordt niet duidelijk waar dat geld vandaan moet komen. Dat is wel erg makkelijk. Politiek gaat om het oplossen van een verdelingsvraagstuk in de context van schaarste.
Op een plein vol mensen die deelnamen aan een massale betoging tegen bezuinigingen op kunst en cultuur, riep VVD-coryfee Frits Bolkestein ooit dat ook hij tegen die bezuinigingen was. Hij steunde het kabinet met de VVD als deelnemende partij op alle punten, behalve de voorgestelde bezuinigingen op kunst en cultuur. Daar zou juist meer geld voor vrijgemaakt moeten worden. Een luid applaus volgde. "Dat verschil wil ik financieren uit de vermindering van de ontwikkelingshulp." Boegeroep. Met die keuze kun je het oneens zijn, maar iedere keuze heeft gevolgen en leidt tot de noodzaak voor het maken van andere keuzes. Als communicerende vaten.
Geld uitgeven aan het ene, gaat ten koste van het andere. Mensen die hun eigen hachje proberen te redden zonder duidelijk te maken waar dat geld vandaan moet komen, zijn vergelijkbaar met politici in verkiezingstijd. Gratis bier uitdelen zonder eerlijk te zijn over de kater die men kan verwachten.
Rik Crutzen, hoogleraar Gedragsverandering & Technologie