Het is inmiddels genoegzaam bekend dat uitlaatgassen van het verkeer zich ophopen en de oorzaak zijn van een breed scala aan vormen van kanker, longaandoeningen, voortijdig overlijden, astma, enzovoort. In 2020 haalde de negenjarige Ella Kissi-Debrah uit Londen de krantenkoppen omdat zij de eerste was bij wie officieel werd vastgesteld dat luchtverontreiniging de oorzaak was van haar overlijden. Het huis waarin ze woonde stond pal naast een druk kruispunt met verkeerslichten. Om tegemoet te komen aan wat een breed gedragen eis aan het worden is om vervuilende verbrandingsmotoren te weren uit stadscentra, hebben veel Europese steden, van Barcelona tot Berlijn, al milieuzones ingevoerd”. Het is hoog tijd dat Maastricht hetzelfde doet!
In Maastricht ademen we lucht in waarvan de kwaliteit tot de slechtste behoort in Nederland. De wereldberoemde UM-hoogleraar preventieve geneeskunde Onno van Schayck en andere gezondheidsdeskundigen zijn duidelijk: Maastricht moet zo snel mogelijk een milieuzone invoeren. Hoe langer er wordt getreuzeld, hoe minder voordelen er zijn voor onze gezondheid. Voor inwoners en fietsers op drukke wegen is het belangrijk om te weten dat het niveau van de luchtverontreiniging regelmatig 3, 4, 5 of zelfs 6 keer de aanbevolen limiet van de Wereldgezondheidsorganisatie overschrijdt! De GGD Zuid-Limburg erkent de gevolgen voor onze gezondheid openlijk. Toch is dit een probleem dat de gemeente bij herhaling heeft geweigerd aan te pakken.
Al meer dan twee decennia lang voeren activisten overal in Maastricht campagne en zijn ze in gesprek met de gemeente over het invoeren van een milieuzone. Dit houdt in het kort in dat zwaar vervuilende voertuigen uit de stad worden geweerd en de snelheidslimiet in het centrum wordt verlaagd naar 30 km/u. Deze maand gaan leden van de gemeenteraad op bezoek in Arnhem, een stad die binnen één jaar een milieuzone heeft ingevoerd! De uitkomsten van dit bezoek kunnen bepalend zijn voor de lucht die we het komende decennium zullen inademen.
Waarom staat in Maastricht de tijd klaarblijkelijk stil?
Welnu, in december 2017 erkenden leden van de Maastrichtse gemeenteraad eindelijk dat de gezondheid van bewoners gevaar liep en dat het verkeer moest worden aangepakt. Ze stemden in grote meerderheid voor het toekennen van een budget van 5 miljoen euro om te komen tot een milieuzone.
Sinds deze stemming zijn inspanningen om te komen tot de invoering van de milieuzone keer op keer geblokkeerd door een goed georganiseerde coalitie van ondernemers en politieke groeperingen die worden vertegenwoordigd door Centrum Management Maastricht: “een onafhankelijke stichting – grotendeels gefinancierd door ondernemers” (CMM, 2022). Met andere woorden, een lobbygroep die opkomt voor de eigen belangen.
CMM denkt dat de invoering van een milieuzone op de korte termijn een bedreiging kan zijn voor hun winstmarges, omdat dit een negatieve invloed kan hebben op het toerisme in Maastricht. Beschikbaar bewijs (uit onder andere Arnhem, Mons, Amsterdam, Gent, enz.) wijst uit dat dit niet het geval zal zijn, de aantrekkelijkheid kan zelfs toenemen, zolang er flankerende maatregelen worden getroffen (zoals P&R bij de toegangswegen tot de stad, extra openbaar vervoer, sloopregelingen voor inwoners die op een ander voertuig moeten overstappen). Toch blijft CMM faliekant tegen. Hun plan is tamelijk simpel: bouw meer schone auto’s. Auto’s die nu worden geproduceerd stoten weliswaar minder uit, maar het gaat allemaal veel te langzaam!
Tot dusver hebben ze een afwachtende houding aangenomen en steeds weer ingenieuzere manieren gevonden om de vooruitgang tegen te houden door bewijs te verdraaien en de besluitvorming te dwarsbomen. Hun laatste stunt bestaat uit de claim dat de 3 procent van het Nederlandse verkeer dat door de milieuzone getroffen zou worden, een winstderving van 32 tot 48 procent zou inhouden voor bedrijven in het centrum. Belachelijk. In werkelijkheid is het probleem de macht en de connecties die CMM heeft; de organisatie trekt aan de touwtjes op gemeentelijk en landelijk niveau. Maar is het te rechtvaardigen dat we een lobbyclub laten bepalen hoe het probleem van de luchtkwaliteit moet worden aangepakt?
Als naar schatting jaarlijks 12.000 mensen in Nederland vroegtijdig overlijden als gevolg van luchtverontreiniging, als in de rechtbank is bewezen dat een meisje uit Londen eraan gestorven is, als je van een afstand de smog boven Maastricht kan zien hangen, dan hebben we een sterk punt om onze besluitvormers te vragen om vooruitgang, om nu actie te ondernemen en het vervoer in het centrum van de stad op een andere manier vorm te geven.
Overal in Europa kiezen beleidsmakers steeds vaker voor het democratiseren van de toegang tot stadscentra door openbaar vervoer goedkoper te maken, snelheidslimieten te verlagen, milieuzones in te voeren en vervuilende voertuigen te weren. De auto wordt steeds meer een vervoermiddel voor verplaatsingen tussen steden. Dus als u verandering wilt eisen in Maastricht, kijk dan op @milieuzone_maastricht en @Maastrichtforclimate uit naar petities, protestacties en informatieavonden of neem contact op met [email protected]
Raphael Harnett, alumnus European Studies