In mei 2022 valt er een enorme last van de schouders van Frank Vick. De rechter heeft de man zojuist vrijgesproken van moord, omdat overtuigend bewijs tegen hem ontbreekt. De tranen lopen over zijn wangen. "Danke", zegt hij.
Vick was veroordeeld voor de campingmoord in het Noord-Hollandse Petten. In de zomer van 1994 is de Duitse toerist Peter Teschke met messteken om het leven gebracht, pal voor zijn tent. Reisgenoot Vick, die een relatie heeft met Teschke's stiefdochter, bekent de moord. Daarna trekt hij zijn uitspraken in, maar wordt toch veroordeeld voor vijf jaar gevangenisstraf. Tijdens een verlof vlucht Vick naar Duitsland, en laat zich niet meer in Nederland zien. Duitsland wisselt haar burgers niet uit met andere landen.
Als Vick jaren later verneemt dat er een internationaal opsporingsbevel naar hem is uitgevaardigd, wil hij zijn naam zuiveren. Daarom benadert zijn advocaat de zogeheten Adviescommissie Afgesloten strafzaken (ACAS). Deze commissie adviseert de Hoge Raad over herzieningsaanvragen, en besluit in dit geval dat er een deskundigenrapport moet komen.
In 2019 belt een ACAS-medewerker met de Maastrichtse rechtspsycholoog Melanie Sauerland. Of zij het deskundigenrapport wil schrijven? Sauerland is gespecialiseerd in valse bekentenissen en is van Duitse origine, beheerst dus de taal.
Een mensenleven
Sauerland bestudeert de verhoren en concludeert dat de bekentenis van Vick waarschijnlijk vals is. "Een belangrijke aanwijzing is dat zijn bekentenis niet strookt met de feiten. Vick zegt bijvoorbeeld dat hij zijn schoonvader één keer heeft gestoken met een mes. Maar het slachtoffer had meerdere steekwonden. Vick past zijn verhaal steeds aan, als hij van de rechercheurs hoort hoe het feitelijk zit.”
Het deskundigenrapport van Sauerland was de reden dat de Hoge Raad de strafzaak in april 2022 heeft heropend. “Daarvoor is een zogeheten novum nodig, een nieuw bewijs. Doorgaans zijn dat nieuwe DNA-sporen, nieuwe getuigen of de vondst van het wapen, maar nu is voor het eerst een deskundigenrapport van een rechtspsycholoog als novum aangemerkt. Dat is een erkenning voor ons vak. Maar ook goed nieuws voor iedereen die onschuldig vastzit en geen tastbaar, nieuw bewijs kan voorleggen.”
Het is het belangrijkste resultaat van haar werk als rechtspsycholoog, zegt Sauerland. “Het komt zelden voor dat je werk zo’n groot effect heeft op een mensenleven. Het geeft me een gevoel van rechtvaardigheid. Iemand die ten onrechte is veroordeeld, is vrijgesproken.”
Te geëmotioneerd
Sauerland heeft Vick nooit ontmoet of gesproken. “Ik kreeg na de vrijspraak wel een e-mail van zijn advocaat. Ik heb Vick uitgenodigd om naar Maastricht te komen. Het lijkt me ontzettend interessant voor studenten, om uit eerste hand te horen en te zien, waarom ons vak belangrijk is. In totaal is Vick negentien keer verhoord, soms urenlang en meermaals per dag. Maar Vick nam de uitnodiging niet aan. Via zijn advocaat liet de Duitser weten dat hij nog te geëmotioneerd is om erover te praten, misschien over een paar jaar. Jammer, maar ik begrijp het wel. Zijn advocaat heeft wel toegezegd, maar een bezoek is er nog niet van gekomen. ”
Sauerland heeft sindsdien meerdere verzoeken van advocaten ontvangen om een deskundigenrapport te schrijven voor hun cliënt. “Bijna altijd draait het om zaken uit de jaren negentig, toen de politie veel druk uitoefende tijdens verhoren. Pas daarna groeide het besef dat dit valse bekentenissen in de hand kan werken."
Veel gedronken
De rechtspsycholoog onderzoekt nu een nieuwe zaak, waarbij ook twijfels zijn gerezen over de zuiverheid van de bekentenis. "Maar de meeste verzoeken van advocaten moet ze naast zich neerleggen. "Het kost heel veel tijd. Een ander probleem is dat er vaak weinig geld beschikbaar is om het werk van rechtspsychologen te betalen."
Waarom heeft Vick eigenlijk bekend, als hij onschuldig is? "Los van de pittige verhoren voelde hij zich schuldig, het slachtoffer was zijn schoonvader. Daar komt bij dat het gezelschap de avond ervoor veel had gedronken. Wat natuurlijk funest is voor het geheugen. En daarbovenop had Vick gedroomd dat hij struikelde met een mes in de hand en daarbij het slachtoffer had verwond."