Nieuwe studenten aan het International Institute of Social Studies (ISS) van de Erasmus Universiteit Rotterdam startten afgelopen september met een serie verplichte workshops over consent. “Wij zijn de enige faculteit waar deze verplicht en onderdeel van het curriculum zijn”, reageerde studentendecaan Martin Blok in Erasmus Magazine. De trainingen zijn bedoeld om ongewenst gedrag tegen te gaan. Ook ondertekenen de eerstejaars een Declaration for a Safe and Inclusive ISS. Daarop staan afspraken als ‘werken aan een safe space waar we kwetsbaar, eerlijk en open met elkaar kunnen zijn’ en ‘je onthouden van pesterijen, discriminatie of intimidatie in welke vorm dan ook’. Voor de workshops wordt er samengewerkt met stichting Our Bodies Our Voice. Ook de Universiteit van Amsterdam en de Universiteit Leiden werken met hen samen, maar hier zijn de trainingen altijd vrijwillig. De UvA biedt verder nog een aantal workshops aan, zoals ‘actief luisteren’ en ‘bondgenootschap’ – om “degene die niet tot dezelfde sociale identiteitsgroep als jijzelf behoort” de ruimte te geven.
Studentenverenigingen
Wat verder opvalt is dat er in elk geval bij de TU Delft binnen de grote studentenverenigingen trainingen over consent worden verzorgd. Daarbij ondertekenden veertig Delftse studentenorganisaties in mei een intentieverklaring waarmee ze beloven zich in te zetten voor een structurele aanpak van grensoverschrijdend gedrag. Dat past in het plaatje dat de Delftse vice rector Rob Mudde een tijdje geleden schetste in Delta, het journalistieke platform: “Voor een verandering van de studentencultuur is het vooral krachtig als dergelijke initiatieven vanuit de studenten zelf komen.” Ook de mentoren van de introductieweek krijgen trainingen over machtsposities en het bespreekbaar maken van seksueel grensoverschrijdend gedrag in de groep.
Manifest Amnesty
Vorig jaar november ondertekende de Maastrichtse collegevoorzitter Rianne Letschert het Let’s talk about Yes-manifest van Amnesty International. De mensenrechtenorganisatie stelde dat op na eigen onderzoek in het Nederlandse hoger onderwijs. Daaruit bleek dat bijna één op de tien vrouwelijke studenten te maken krijgt met verkrachting. Ook de Vrije Universiteit Amsterdam, de Erasmus Universiteit Rotterdam en de Universiteit Leiden zetten hun handtekening onder het manifest (en een groter aantal hogescholen). Slechts vier universiteiten dus. En de rest? Op de onafhankelijke nieuwssite DUB van de Universiteit Utrecht zei een woordvoerder over die ‘weigering’: “Dit type seksueel geweld speelt zich vrijwel uitsluitend af in de privésfeer, en de indruk moet niet ontstaan dat hoger onderwijsinstellingen dit alleen kunnen oplossen.”
Contactpunt
Alle universiteiten hebben studentpsychologen, vertrouwenspersonen, studieadviseurs en diversity officers in dienst die betrokken zijn bij het onderwerp ‘sociale veiligheid’. De UM heeft één diversity officer. Elders in het land zijn her en der ook facultaire diversity officers actief.
Routewijzers, die studenten helpen bij het vinden van de juiste hulp, staan overal op de universitaire websites. De ene universiteit pakt het aan met doorklikmogelijkheden, de andere met een infographic. Wageningen University & Research heeft vorige maand een Contactpunt Sociale Veiligheid opgericht om over ongewenst gedrag te praten of iets te melden. Het is voor slachtoffers en ‘omstanders’.
Een sexual violence response coördinator staat nergens op de loonlijst, voor zover wij na kunnen gaan. Het is een functie die twee docenten van het University College Maastricht vorige week opperden in een kritische brief (ondertekend door een kleine groep collega’s) waarin ze zich solidair tonen met de onvrede van FOM en daarnaast de structurele “gebrekkige respons” vanuit de top van de UM aankaarten als het gaat over seksueel geweld.
Protest
In Maastricht lieten de feministen van zich horen op sociale media en tijdens een demonstratie voor het bestuursgebouw, vorige week maandag 31 oktober. Ook op andere universiteiten roeren studenten zich. Soms vanuit een studentenvereniging of actiegroep, soms vanuit de universiteitsraad. Hun wens komt vaak op hetzelfde neer: ‘Universiteit, doe meer aan de sociale veiligheid voor studenten’. In Leiden werd een pilot met een praatgroep voor slachtoffers van seksueel geweld beëindigd, wat vorig jaar leidde tot fel protest van studenten. Inmiddels is er vervanging voor die praatgroep, laat de Leidse diversity officer aan Observant weten. “Er is samenwerking met Slachtofferhulp Nederland.”
Dat er nu een reeks verplichte workshops is voor studenten van het Rotterdamse ISS is ook een reactie op een protest in februari, toen zestig studenten eisten dat de faculteit strengere maatregelen zou nemen tegen een student die een medestudent zou hebben aangerand. “In de collegezalen leert het ISS ons over sociale gerechtigheid, dat er altijd een manier is om dingen te veranderen en te verbeteren, maar als puntje bij paaltje komt zeggen ze dat ze niets kunnen doen. De institutie heeft gefaald om studenten te beschermen”, riep de initiatiefneemster in Erasmus Magazine.
Dat protest was nodig “om het bestuur te overtuigen dat deze [verplichte] workshops echt de moeite waard zijn”, reageerde de studentendecaan onlangs “met een knipoog”.